Wonderful World of Simon Gronowski | 20220804 | Michel van der Burg | Miracles•Media | Behind the scenes Simon Gronowski & TINT theater — ttint•be — in Brussels’ Atelier Marcel Hastir , 2020. Canvas (Francine Legrand) Marcel Hastir
Still video – Simon | 19 April 1943 | 20220419 | Click image for video clip
Dag uit het leven van Simon Gronowski
— de jongen die uit de trein sprong die naar Auschwitz reed
Dinsdag 19 april 2022
Rutger | Groep 8, School Ter Cleeff, Haarlem, Holland
Wie Is Simon Gronowski?
Het is nu 1943. Ik heet Simon Gronowski. Ik ben geboren op 12 oktober 1931 in Brussel, waar ik ook nog steeds woon. Als klein jongetje ging ik graag naar de bioscoop of naar het Terkamerenbos (park in België) om met mijn hond Bobby te spelen. Mijn moeder heet Ania en mijn vader heet Léon. Mijn vader heeft een eigen winkel en hij maakt ook een eigen krant. Ik heb ook nog een zus: Ita. Ze is 18 jaar en zeven jaar ouder dan ik. Ze kan heel goed piano spelen en is altijd aardig. Ze heeft ook al een vriend, hij heet Jacques. Op school ben ik een echte vechtersbaas en ook thuis haal ik af en toe kattenkwaad uit! Vanaf mijn negende zit ik op scouting. Ik vind het daar heel cool. En ik heb er veel nieuwe vrienden leren kennen. Zoals elke scout heb ik een teamnaam; de mijne is “Bambi”.
De Bezetting
In 1940 hoorden wij de motoren van Duitse vliegtuigen boven Brussel. Mijn vader legde uit dat Hitler eerst Oostenrijk en Polen heeft veroverd met zijn leger en ook België wil overnemen. De Duitse soldaten zijn langzamerhand een vertrouwd beeld op straat. Ze zijn een klant in de winkel van mijn ouders. Ik vond ze in het begin eigenlijk wel aardig. Het is de tijd van de bezetting en in het begin gaat het leven nog gewoon helemaal hetzelfde. Want weet je de vervelende dingen van de oorlog die komen beetje bij beetje. Je hebt het niet gelijk door. Eerst willen de nazi’s lijsten opmaken met namen van alle joden. Met iedereen, die tenminste drie joodse grootouders hebt. De nazi’s vertellen ons dat ze dit doen om ons te helpen. En dus heeft mijn vader me ingeschreven. We hadden ze minder moeten vertrouwen… Wanneer we beseften dat we gevaar liepen, was het al te laat: ze hadden ons verplicht een gele ster op onze kleren laten naaien. Ze hebben beslist om aparte scholen te openen voor de Joodse kinderen. Persoonlijk maakt dat me niet zoveel uit en ben ik ook niet echt bang. Wat belangrijk is als je jong bent is dat je vrienden hebt en plezier maakt. Je maakt jezelf wijs dat het allemaal normaal is, dat het hoort bij een oorlog. Soms hoor je verhalen, maar wil je gewoon niet geloven wat er wordt verteld. Later nemen de Duitsers de radio’s in beslag. We kunnen en mogen niet langer naar nieuwsberichten luisteren. Ze sluiten ook de winkel.
Onze winkel heet “bij Sally”! De s van Simon (dat ben ik!). De a van Ania (mijn moeder), de l van Léon (mijn vader met een dubbele l, omdat hij het allersterkst is). En tot slot de y van Ita (mijn zus). We hebben bewust niet een i genomen anders had er Salli gestaan wat “vuil gemaakt” betekent in het Frans. Ze beginnen wijken af te sluiten en razzia’s uit te voeren, waarbij ze massaal mensen arresteren, alleen omdat ze Joods zijn. Vrienden van scouting verstoppen ons. We moeten ons huis, en onze tuin verlaten en leven vanaf nu met zijn vieren opgesloten in een appartement. Met amper 3 kamers in Woluwe (een dorp vlakbij Brussel). In het midden van de winter wordt mijn vader ziek en moet hij naar het ziekenhuis.
17 Maart 1943
Het is negen uur ’s ochtends. We zitten aan tafel te ontbijten: mijn moeder, mijn zus en ik. Er wordt aangebeld. De deur gaat open. Plotseling stormen twee Duitsers de kamer binnen. Mijn moeder toont haar papieren. Ze vragen waar mijn vader is. Zij zegt dat hij dood is. We moeten onze koffers laten zien. Ze binden mijn hond vast aan een trapleuning. En toen zijn we met ze meegegaan. De politie stopt ons dan in een kelder. Op de muren staan allemaal namen en datums die daar door andere mensen zijn gekrast die hier ook gevangen hebben gezeten. We moeten daar de hele nacht blijven.
De Ontvoering
Tot de volgende dag krijgen we niets te eten of te drinken. Het is dan al bijna avond. Wanneer we van hen wegmoeten uit de kelder, zijn we met zo ongeveer 50 mensen, allemaal opgepakt tijdens de razzia’s, in amper twee dagen tijd. Ze laten ons op een kleine vrachtwagen klimmen, waar we ons meteen onder een zeil moeten verstoppen, zodat de mensen op straat ons niet konden zien. Toen zijn ze met ons naar een kazerne in Mechelen gereden. Daar aangekomen, stellen ze ons op een hele grote binnenplaats in rijen op. Iedereen heeft in zijn koffers de meest waardevolle spullen meegenomen: juwelen, rantsoenbonnetjes, sleutels, familiefoto’s, brieven… We moeten één voor één aan een tafel langsgaan en alles geven wat we nog hebben kunnen meenemen. Ze kijken ook alle hoeden grondig na en halen er zelfs de voering uit. Ze snauwen ons toe en je kan ook het gehuil horen van de mensen die zich toch proberen te verzetten.
Mij vragen ze alleen mijn naam. Dan geven ze een stuk karton met daarop het nummer voor mijn transport, nummer 1234. Ik moet het karton om mijn hals hangen. Mijn moeder krijgt nummer 1233. Ze brengen ons naar zaal 18, op de 2de verdieping. Ita krijgt nummer B274, omdat zij op haar 16de voor de Belgische nationaliteit heeft mogen kiezen. Zij wordt naar een andere zaal weggevoerd. Iedereen weet dat deze kazerne een verzamelplaats is, maar niemand weet wat er binnen de muren gebeurt. Twee tot drie keer per week komen hier vrachtwagens naar toe.
In onze zaal staan honderd stapelbedden. Geen wc, enkel een paar gaten. Een pan met warm water moet soep en koffie voorstellen. Ze geven ons een beetje brood. Wie geluk heeft, krijgt een pakje van zijn vrienden toegestuurd. We moeten ons twee keer per dag melden op de binnenplaats, zowel ’s nachts als overdag, onder het waakzaam oog van de Duitsers, met een zweep in de hand en een pistool aan de riem. Ikzelf ben blij dat ik niet van mijn moeder en zus gescheiden word.
Met een paar vrienden oefenen we om later kunnen ontsnappen. We blijven daar een maand. Plots gaat er een gerucht rond dat er binnenkort weer een groep mensen moet vertrekken. En op zondag is het dan zover. Er wordt ons gezegd dat we naar een werkkamp vertrekken, ergens in Oost-Europa. Ik moet heel lang in de file aanschuiven, samen met mijn moeder. Vanachter haar raam houdt mijn zus ons in het oog. Op dat moment worden de mensen met een Belgisch paspoort nog niet gedeporteerd. Wanneer onze nummers worden geroepen, moeten we in een treinwagon stappen. De vloer is bedekt met stro. De deur wordt dichtgeschoven. We zitten met vijftig anderen mensen gevangen in het donker. En dan valt de grendel in het slot. We moeten nog uren wachten tot de trein gaat rijden.
19 April 1943
Het is 19 april. Mijn vader is jarig, hij wordt 45. Ik ben tijdens de reis in slaap gevallen. Tijdens mijn slaap hebben een paar gevangenen de deur van de wagon opengemaakt. En wanneer mijn moeder me wakker maakt, staat de deur wagenwijd open. Mijn moeder zegt dat ik moet springen. Ze laat me los. Ik spring. Ik wacht op mijn moeder en hoor dat de trein tot stilstand komt. Dan wordt er in het Duits geroepen en gevloekt en vallen er geweerschoten. Als ik had geweten dat mijn moeder niet uit de trein zou gaan springen, was ik ook nooit gegaan. Ik zie dat de trein weer gaat rijden. Ik loop weg van het spoor, maar weet niet precies in welke richting ik moet lopen. Ik heb de hele nacht doorgelopen.
Na De Gebeurtenis
De volgende ochtend, helemaal onder het vuil, kom ik aan in een dorp. Ik ga ergens aanbellen. De vrouw die de deur opent, gaat met mij naar de politie die mij naar Jean Aerts, een politieagent brengt. Hij begint mij vragen te stellen. Ik vertel dat ik in de buurt met kinderen aan het spelen was, maar verkeerd ben gelopen. Ik moet naar Brussel, naar mijn vader. De politieagent zegt: ik weet alles. Jij bent dat Joodse jongetje dat van de trein is afgesprongen. Je hoeft niet bang te zijn. Ik zal je niet verraden. Jean Aerts en zijn vrouw stellen voor om me veilig bij hen te verstoppen. Maar ik wilde koste wat het kost terug bij mijn vader zijn. Wat later brengt hij me op zijn fiets naar het station. Sinds lange tijd zie ik opnieuw hoe er buiten uit ziet: de lucht, de velden, de bomen, de vrijheid… Er zijn nog andere mensen van dezelfde wagon gesprongen, maar die hebben minder geluk gehad.
Ik heb mijn leven te danken aan de personen die de deur van de wagon open hebben gekregen, aan een mevrouw die haar deur niet voor mijn neus heeft dichtgegooid en aan een politieagent. Iedereen heeft moed gevonden om iets voor mij te doen en het zijn precies deze kleine dingen die mij uiteindelijk gered hebben!
Nawoord
Mijn YouTube-opa (Michel van der Burg) heeft me op dit verhaal gewezen. Hij heeft Simon Gronowski meerdere keren gesproken en geïnterviewd. Hij heeft samen met anderen van dit verhaal een film (Transport XX to Auschwitz – current version – YouTube https://youtu.be/CgE7x4qwQZs ) gemaakt, die je op zijn YouTube- kanaal kunt bekijken.
Rutger , 19 april 2022
Dank
Dag uit het leven van Simon Gronowski, de jongen die uit de trein sprong die naar Auschwitz reed | Rutger | Stelopdracht dinsdag 19 april 2022, Groep 8, School Ter Cleeff, Haarlem, Holland.
Simon | 19 April 1943 | 20220419 | Behind the scenes Simon Gronowski & Michel van der Burg | Clip from film : Story Simon Gronowski – Brussels, Jan 16 , 2012 | 20220412 | Film & interview by Michel van der Burg | Miracles•Media
Film : Story Simon Gronowski – Brussels, Jan 16 , 2012 | 20220412 | Film & interview by Michel van der Burg | Miracles•Media | Raw footage film Miracles (currently not for general public distribution).
Transport XX to Auschwitz – a film by Karen Lynne & Richard Bloom and Michel van der Burg – YouTube https://youtu.be/CgE7x4qwQZs
Holland On Standby 1938 | Dutch cinema news Sep. 1938 on the imminent international war situation with precautions by the Dutch army and people hoarding food in Holland. Source : Polygoon Hollands Nieuws (Image publ. 19 Sep 1938 ; Sound publ. 28 Aug 1939) | Netherlands Institute for Sound and Vision ~ Film : Holland On Standby 1938 | 20220306 | Michel van der Burg | Settela•Com
Jewish Child Refugees Holland News 1938 | 20220304 | Shelter of Jewish children in the Netherlands, fleeing fascism after the 1938 November pogrom Night of Broken Glass (Kristallnacht) in Nazi Germany.
NL (dutch) Opvang Joodse kinderen in Nederland, op de vlucht voor fascisme na de 1938 November pogrom Kristallnacht in Duitsland.
CREDITS Image source : Polygoon Hollands Nieuws (publ. Nov 21th 1938) | Netherlands Institute for Sound and Vision ~ Music source : Clair du Lune (Debussy) by Ohad Ben Ari | Artlist ~ Film : Jewish Child Refugees Holland News 1938 | 20220304 | Michel van der Burg | Settela•Com
Cinema Holland News 1938 | 20220227 | Michel van der Burg | Settela•Com | Mix of Dutch cinema news in 1938 by Polygoon Hollands Nieuws (source OpenImages) on the imminent international war situation with precautions by the Dutch army in Holland ~ the sheltering in Holland of Jewish children fleeing fascism in Germany ~ and a Film Ball in the Kurhaus (The Hague) with directors, actors, actresses swinging on recent hit music – Bei Mir Bistu Shein / Bei mir bist du schön – by the Brussels bandleader Stan Brenders & the NIR Jazz Orchestra.
Kids Parlement | Children’s Day | 20211120 | Michel van der Burg | michelvanderburg•com | Reportage with Amir Jafari in front of the Belgian Federal Public Service for Justice building, Boulevard de Waterloo, Brussels, Belgium – Nov 20, 2013.
Amir Jafari (12 yr old student and Afghan refugee in Belgium) – the voice and face of the Belgian ‘Kids Parlement’ – on the arrival of the silent solidarity march for Afghan refugees in Brussels 20 nov 2013. First brief encounter with Amir just before his public protest speech demanding Belgium changes its asylum policy. Full reportage of Amir’s speech in post Afghans & Belgians « We want justice » (20131124). Protest at the Belgian Federal Public Service for Justice building, Boulevard de Waterloo, Brussels, Belgium – Nov 20, 2013.
NL – DUTCH
MB – Ja, ik heb uw brief gezien, en gedeeld op facebook.
( ‘Eén dag in mijn schoenen’ – Nov 15, 2013 in de Belgisch krant De Standaard.)
Dus, vandaag wordt er voor u geprotesteerd ?
JF – Ja , eigenlijk voor iedereen.
Voor iedereen is het vandaag een protest dag.
Omdat het vandaag kinderrechten dag is.
Ze hebben genoeg gezwegen.
Iedereen heeft genoeg gezwegen.
Kinderen , jongere mensen hier, iedereen heeft genoeg gezwegen. Maar vandaag ..
Er moet niet meer gezwegen worden !
Vandaag is kinderrechten dag.
En iedereen mag zeggen wat hij wil !
EN – ENGLISH
MB – I saw your letter, and shared it on facebook.
( ‘One day in my shoes’ – Nov 15, 2013 in the Belgian news paper De Standaard ).
So, today there is a protest here for you ?
AJ – Yes, actually for everyone…
Today is a day of protest for everyone.
Because today is Children’s Rights Day.
They have been silent for long enough.
Everyone has been silent for long enough.
Children, young people, everyone
has been silent for long enough !
But today, we must break the silence,
because today is Children’s Rights Day…
and anyone can speak up for himself.
Jordaan Amsterdam 1931 * | 20210728 | Michel van der Burg | Settela•Com
Cinema news reel screened first in Holland in 1931 on the occasion of the upcoming renovation of the poor Jordaan district.
Daily life in the Jordaan district showing the Egelantiersstraat street and Prinsengracht canal with eg. a street sweeper near a city cleaning truck (I guess), bal playing kids, hand carts, horse-drawn wagons, a greengrocer, a woman with a tub cleaning a little cupboard or stove, kids play marbles, girls with breads, jump rope, a black doll, a scissors-grinder and inland ships in the Prinsengracht canal (near the corner Rozenstraat) with a tram car and the Westerkerk church in the background , and the Prinsengracht continuing on the left side of the church were Anne Frank’s family would start living some 10 years later.
Source film footage , Orion – Revue, cinema news reel 1931 “De Amsterdamsche Jordaan Wordt Gesaneerd” (Renovation of the Amsterdam Jordaan) – courtesy of Orion Filmfabriek, Den Haag (producer; Orion Filmfactory, The Hague) | Orion-Profilti | RVD Film- en Fotoarchief (1-3420) | Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid (Sound and Vision).
Music : Clair du Lune (Debussy) by Ohad Ben Ari | Artlist
Note
* Update title July 30, 2021 : This title ‘Jordaan Amsterdam 1931’ replaces the inaccurate and misleading original title (burned in film) “Jordaan Jewish Quarter Amsterdam 1931”. Because though Jews were living there (like Anne Frank’s family 9-10 years later – the actual center of the Jews of Amsterdam the centuries old ‘Jodenbuurt’ (literally Jews quarter) is a district on the opposite side of the historic inner city.
michelvanderburg•com 